بانوی ادب، مادر وفا | بررسی ویژگی‌های حضرت ام البنین (س)

به گزارش شهرآرانیوز؛ تاریخ اسلام و تشیع درکنار حماسه‌سازی‌ها و رشادت‌های مردانه، مرهون تدابیر زنانی است که اگر نبودند، آن‌همه تلاش مردان هم در سکوت و فراموشی فرو می‌رفت. بانوانی همچون‌ام‌البنین (س) که نه‌تنها فرزندانش را فدایی ولایت کرد، خود هم بزرگ‌ترین حامی و مدافع این مسیر بود. در سالروز وفات آن بانو و در گفت‌و‌گو با صدیقه شاکری، استاد حوزه و دانشگاه، مروری کرده‌ایم برخی خصایص‌ام‌العباس (س) را.

فرزندان؛ شناسنامه مادر

متأسفانه در انواع تاریخ‌نگاری، گزارش‌های چندانی از حضرت‌ام‌البنین (س) در دست نداریم و گزارش‌ها معدود است، اما آنچه می‌تواند در شناخت ایشان اثرگذار و راهگشا باشد، غیر از گزارش‌های نقل‌شده از امیرالمؤمنین (ع) و دیگر معصومان (ع)، شناخت فرزندانی است که ایشان در تربیت آنها نقشی مهم ایفا کرده‌اند.

راوی حقیقت کربلا

مهم‌ترین ویژگی‌های حضرت‌ام‌البنین (س) که نه‌فقط برای بانوان بلکه همه انسان‌ها در طول تاریخ الگوبخش است، عبارتند از فضایل اخلاقی و کمالات انسانی، نیروی ایمان، ثبات و پایداری، صبر و استقامتِ همراه با بصیرت و دانایی، پایبندی به ولایت و امام زمان خود؛ چه در زمان امیرالمؤمنین (ع) و چه در عصر امامت امام حسن‌مجتبی (ع) و حضرت اباعبدا... الحسین (ع).

هم‌مسیر با رسالت زینبی

ایشان در مواضع لازم با سخنان ارزشمند و سخنرانی‌های آتشین، از مکتب اهل‌بیت (ع) حمایت می‌کردند و در بین مردم تأثیرگذار بودند و به‌طور قطع می‌توان گفت حضرت‌ام‌البنین (س) (با اینکه در کربلا حضور نداشتند) درکنار حضرت زینب کبری (س) و دیگر بانوان عاشورایی، پیام‌رسان عاشورا بودند و مردم مدینه را از حقیقت کربلا آگاه کردند.

نگاهش به حضرت زهرا (س) بود

مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی حضرت‌ام‌البنین (س)، ایمان قوی و محکم، وفاداری، صبر، پایداری و متانت و عمل به وظایف مقابل ولایت است؛ چنان‌که هر آنچه در توان داشتند، در این مسیر بذل کردند و چشم به حضرت زهرا (س) داشتند.

شرط ورود به خانه امیرالمؤمنین (ع)

حضرت زهرا (س) الگوی حضرت‌ام‌البنین (س) در همسرداری و فرزندپروری بودند. از جلوه‌های این الگوگیری و تأسی، ادب و احترام و اطاعت از همسر بود، به‌گونه‌ای‌که مقابل حضرت امیر (ع) همه وظایف همسری را ایفا و فرزندان صدیقه کبری (س) را بسیار احترام می‌کردند. گزارش‌های فراوان است که ایشان بعد از ازدواج، بیان کردند تا حضرت زینب (س) رضایت و اذن ندهند، وارد خانه امیرالمؤمنین (ع) نمی‌شوند تا هم ادب و هم حرمت فرزندان حضرت فاطمه (س) حفظ شود.

مرهم دل بچه‌های فاطمه (س)

متعدد نقل شده است حضرت‌ام‌البنین (س) برای اینکه فرزندای زهرای‌مرضیه (س) کمتر به یاد رنج و شهادت مادر بیفتند، با اینکه نامشان فاطمه بود، درخواست کردند که ایشان را با کنیه یعنی‌ام‌البنین صدا کنند نه فاطمه. این نکته‌ای روان‌شناسانه است تا فرزندان داغدار کمتر آسیب ببینند و نیز گزارش‌های متعدد است که ایشان به‌شدت دل‌بسته امیرالمؤمنین (ع) بودند و بعد از شهادت مولای متقیان (ع)، حاضر به ازدواج مجدد نشدند.

هنر همراه کردن فرزندان با ولایت

درباره فرزندپروری حضرت‌ام‌البنین (س)، دیگر فراز درخشان، شجاعت و اطاعت از امام زمان و ایثار و جان‌فشانی در راه ایشان است، لذا هیچ‌یک از فرزندان دیگر امیرالمؤمنین (ع) نتوانستند جای حضرت عباس (ع) را بگیرند؛ امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمودند: «فرزندم عباس (ع) در کودکی علم آموخت و بسان نوزاد کبوتر که از مادر آب و غذا می‌گیرد، از من معارف گرفت»؛ و این هنر مادر است که فرزندان را برای همراهی و پذیرش اندیشه مکتبی، آماده و تربیت کند.

پرورش فرزندان با تولی و تبری

از دیگر اثرگذاری‌های حضرت‌ام‌البنین (س) بر شخصیت و تربیت فرزندان، تبری و تولی و ولایتمداری فرزندان ایشان در کربلاست. این گزارش را شنیده‌ایم که وقتی امیرالمؤمنین (ع) قصد ازدواج داشتند، از برادر خود عقیل خواستند از خاندانی شجاع و باوفا برایشان دختری را به همسری برگزیند.

تجلی میراث مادری

در خاندان پاک‌ام‌البنین (س)، ویژگی‌هایی وجود داشت که همگی در حضرت عباس (ع) تبلور یافت؛ مثل شجاعت و دلاوری، ادب و متانت و عزت نفس که در زندگی عباس‌بن‌علی (ع) وضوحی جدی داشت. همچنین بود قدرت بیان که هم در مادر و هم تبار ایشان وجود داشت و در رجز‌های حضرت عباس (س) نمود یافت و اشعاری که‌ام‌البنین (س) در مراثی امام‌حسین (ع) خوانده‌اند، مؤید این مهم است.

فرزندانم، فدایی حسین (ع)

بعد از واقعه کربلا هم وقتی بشیر خبر را به مدینه آورد، حضرت‌ام‌البنین (س) نگران و جویای حال امام‌حسین (ع) بودند و از خبر شهادت فرزندان خود آزرده‌خاطر نشدند و فقط نگران امام‌حسین (ع) بودند و فرمودند: «فرزندان من و همه آنچه زیر آسمان است، فدای اباعبدا... الحسین (ع) باد!». این بصیرت مادر، سبب آن رشادت‌های فرزندان در روز عاشوراست.

سفارش درباره امام‌حسین (ع)

ننوشیدن آب به یاد عطش برادر که اوج وفاداری و ایثار است، نیز برآمده از تربیت مادر است. نقل است وقتی امام‌حسین (ع) درصدد ترک مدینه بودند، حضرت‌ام‌البنین (س) به فرزندان عباس‌بن‌علی (ع) سفارش کردند: «چشم و دل مولایم و فرمانبردار او باشید».

در ادامه حتما بخوانید ام‌البنین(س) پرورش‌دهنده پرچمدار کربلا بود | سربازی ولایت‌مدار در کسوت مادری

الگویی کاربردی

این بانو الگویی نیکو برای بانوان در هر عصر و نسلی هستند و برای امروز هم تبعیت از ایشان، نقشی کاربردی در اعتلای زندگی بانوان و تعالی و رشدشان دارد؛ به‌ویژه در رفتار با همسر و تربیت فرزندان، خانه‌داری و تعهد به وظایف اجتماعی که سرآمد و الگو هستند.

فعال اجتماعی

الگوی سوم زن که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید می‌کنند، برگرفته از سیره بانوانی همچون حضرت‌ام‌البنین (س) است تا بدانیم یک بانو در عین ایفای نقش همسری و مادری، باید نقش اجتماعی خود را در زمانی که اجتماع نیازمند خلق اثر است، نیز ایفا کند؛ چنان‌که حضرت زهرا (س) چنین عمل کردند.‌ام‌البنین (س) همچون حضرت صدیقه کبری (س)، درکنار مادری و همسری نمونه، بعد از واقعه عاشورا برای ابلاغ پیام این نهضت، در قالب عزاداری و مرثیه‌خوانی و نوحه‌خوانی، ندای مظلومیت عاشوراییان و کربلایی‌ها را به مردم می‌رساندند. نقل است که ایشان هر روز همراه عبیدا... پسر حضرت عباس (ع) و همسر ایشان که هر دو در کربلا حضور داشتند، به بقیع رفته، نوحه می‌خواندند.

مرثیه‌خوان بقیع

مراثی ایشان که طبع شعر هم داشتند، مردم را جمع و آنها را هم‌ناله می‌کرد، حتی گفته شده است مروان‌بن‌حکم که در ظلم بر اهل‌بیت (ع) دست داشت و حاکم مدینه بود، وقتی این مراثی را می‌شنید، با آن قساوت قلب، تحت‌تأثیر قرار می‌گرفت و گریه می‌کرد.

هم‌صدا با زینب کبری (س)

حضرت‌ام‌البنین (س) و دیگر بانوان، هم‌صدا با حضرت زینب (س)، نقشی مهم در ابلاغ پیام عاشورا داشتند. به‌گفته شهیدمطهری، برای آنکه یک نهضت به ثمر بنشیند، یک بخش خون است و یک بخش پیام. اگر پیام به موازات خون ایفای نقش نکند، خون به نتیجه نمی‌رسد. حضرت‌ام‌البنین (س) در عین اینکه وظیفه عبادی خود را در مقابل خدا انجام می‌دادند، نقش خانوادگی‌شان را هم ایفا می‌کردند و در نقش‌آفرینی اجتماعی هم مؤثر و موفق بودند.

نگاه همسران و مادران شهدا

نمونه بارز الگوگیری از نقش‌آفرینی‌ام‌البنین (س) در عرصه اجتماع را می‌توان در ایثار همسران و مادران شهدا جست‌و‌جو کرد. بی‌دلیل نیست که سالروز وفات آن بانو به نام مادران و همسران شهدا نام گرفته است. ایشان این الگو را برای همه عرضه کردند و این بانوان در عصر کنونی، به بهترین شکل الگو رفته‌اند و عامل شده‌اند.